عدم تقارن صورت نیاز به جراحی دارد؟

» وسوسه تقارن «

اگر شما هم جزو افرادی هستید که ساعت ها در برابر آینه می ایستند، اعضای صورت یا بدنشان را با هم مقایسه می کنند و در نهایت به این نتیجه می رسند که صورت شان کج است یا اندام هایشان با هم تقارن ندارند، نگران نشوید زیرا تنها نیستید و میلیون ها نفر در سراسر جهان روزانه همین کار را انجام می دهند و حرص می خورند و به ظاهرشان ایرادهای سختگیرانه می گیرند.

اینکه بعد از کلی دقت و ریزبینی به این نتیجه رسیده اید که برای مثال یکی از چشم هایتان بالاتر از دیگری قرار دارد، دهانتان کمی متمایل به پایین است، یکی از گونه هایتان بزرگ تر از دیگری است، ابروهایتان تا به تاست و نیمرخ چپ تان زیباتر از نیمرخ راست تان است، بدانید که عدم تقارن صورت تان را کشف کرده اید.

عدم تقارن صورت پدیده ای کاملا طبیعی است که در صورت همه ما وجود دارد و در بسیاری موارد غیر از خودمان فرد دیگری متوجه آن نمی شود زیرا بدن ما همیشه در حال حرکت است و این ایرادهای جزئی در آن به چشم نمی آیند.

با این حال، آیا عدم تقارن بدن، به خصوص صورت عیب است؟ آیا صورت های کاملا متقارن زیباتر و جذاب ترند؟ چه زمانی که این عدم تقارن تبدیل به ایراد شده و نیاز به اصلاح دارد؟ روش های اصلاح این عدم تقارن چیست؟ دکتر حمیدرضا عارف، فوق تخصص جراحی پلاستیک و زیبایی به این پرسش ها پاسخ می دهند.

عدم تقارن صورت چیست؟ آیا می توان از آن به عنوان عیب نام برد؟

عدم تقارن ها به صورت محدود نمی شود بلکه تمام اندام های بدن مانند قفسه سینه، پاها، بازوها و… نامتقارن است. اگر دو نیمه بدن را در مقابل آینه به دقت مقایسه کنید متوجه می شوید که کاملا با هم تفاوت دارند زیرا سرعت رشد و حرکت دو نیمه بدن همیشه یکسان نیست، بنابراین دو طرف صورت نیز در هیچ فردی کاملا با هم یکسان نیست.

احتمالا ضرب المثل مانند سیبی که از وسط نصف شده باشد را شنیده اید، اما هیچ سیب گرد و متقارنی که از وسط نصف می شود نیز با هم یکسان نیستند.

اگر اعضای صورت میلی متر به میلی متر با هم اندازه گرفته شوند، مشخص می شود که به طور طبیعی دو نیمه صورت نامتقارن است که اتفاقا یکی از جذابیت های صورت است و نمی توان آن را عیب یا ایراد دانست.

علل و عوامل بروز عدم تقارن در صورت چیست؟

عدم تقارن صورت پدیده ای شایع و ژنتیکی است. این عدم تقارن در دخترها بیشتر از خانواده پدری و در پسرها از خانواده مادری به ارث می رسد. علاوه بر این، ژنتیک، مسائل اکتسابی و عوامل محیطی نیز در این عدم تقارن صورت دخالت دارند.

عدم تقارن ژنتیکی بیشتر در اندام های بدن مانند سینه دیده می شود اما عوامل محیطی دخالت بیشتری در عدم تقارن صورت دارند زیرا هر ضربه خارجی در سنین رشد (دخترها تا ۱۸ و پسرها تا ۲۱ سالگی) ممکن است در صفحه های رشد صورت مانند صفحه رشد مفصل فک، تیغه بینی یا استخوان گونه و… اختلال ایجاد کند.

در واقع عدم تقارن صورت بیشتر به دلیل ضربه هایی است که از دوران کودکی به دلیل زمین خوردن و… به صورت وارد می شود؛ حتی امکان دارد هنگام زایمان طبیعی به دلیل کشیدن فک کودک این عدم تقارن بیشتر شود زیرا بافت های صورت نوزاد خاصیت ارتجاعی بالایی دارند و صفحه های رشد صورت آسیب پذیرترند.

معمولا شایع ترین قسمت صورت که دچار اختلال رشد می شود قسمت پایینی صورت، به خصوص فک است که به دلیل ضربه، شکستگی و مشکلات دندانی دچار عدم تقارن می شود؛ برای مثال اگر فردی دندان های سمتی از دهان را از دست داده باشد مجبور می شود موقع جویدن غذا از دندان های سمت دیگر بیشتر استفاده کند. در نتیجه عضلات یک طرف صورت بیشتر به کار گرفته شده و رشد بیشتری می کنند.

چه زمانی این عدم تقارن تبدیل به مشکل شده و نیاز به اصلاح دارد؟

موارد شدید این عدم تقارن که آتروفی نیمه صورت گفته می شود بیماری محسوب شده و نیاز به اصلاح دارد. به این صورت که یک طرف صورت از نظر اسکلت، عضلات، سینوس ها، فک، دندان ها، چشم ها، ابروها و… کوچک تر از طرف مقابل است.

اگر عدم تقارن صورت شدید باشد، طوری که هر فرد عادی با یک نگاه گذرا آن را تشخیص دهد می توان گفت که نیاز به اصلاح و ترمیم دارد. در غیر این صورت این عدم تقارن محسوس نیست و جزو جذابیت های طبیعی صورت است.

با این حال، هیچ نوع جراحی ترمیمی نمی تواند ابعاد صورت را کاملا قرینه و یکسان کند و نیازی هم به آن نیست.

آیا امکان دارد که بیماری ها؛ مانند بیماری های ویروسی باعث بروز تغییراتی در حالت صورت و عدم تقارن آن شود؟

هیچ عضوی از بدن به اندازه صورت عضله ندارد. در هر طرف صورت حدود ۱۷ عضله وجود دارد که برای بروز احساسات، هیجان و کنترل حرکت های صورت تعبیه شده اند.

این عضلات بسیار هوشمند هستند زیرا ارتباط مستقیمی با مغز دارند و عصب این عضلات عصب مغزی است نه نخایی. اگر یکی از این ۱۷ عضله که با سیستم دقیقی کار می کنند دچار اختلال در رشد شوند و ضعیف عمل کنند، تقارن صورت نیز به هم می خورد. گاهی امکان دارد به دلیل بروز یک بیماری ویروسی عصب زوج هفت صورت دچار آسیب شود یا فرد دچار فلج عصب صورت ناشی از یک بیماری ویروسی شود. این بیماری باعث کج شدن صورت فرد می‌شود.

خوشبختانه تا ۸۰ درصد موارد می توان با اقدام به موقع و زودهنگام این فلج عصب ها را درمان کرد.

» روش های اصلاح عدم تقارن اعضای بدن و صورت «

عدم تقارن سینه

عدم تقارن سینه نیز یکی از موارد شایعی است که در بیشتر خانم ها وجود دارد. درمان این مشکل نیز به نسبت ساده است. چون می توان با تزریق چربی یا پروتز این مشکل را برطرف کرد؛ البته پروتز سینه روش بهتری است.

برای رفع افتادگی سینه ها نیز می توان از روش لیفتینگ استفاده کرد. در واقع تفاوت اندازه با پروتز و بالا و پایین بودن سینه با لیفتینگ قابل اصاح است.

عدم تقارن پیشانی:

عدم تقارن در ناحیه پیشانی چندان واضح نیست و به چشم نمی آید. در بعضی موارد یک طرف سینوس های ناحیه پیشانی بزرگ تر از طرف دیگر است، در نتیجه یک طرف پیشانی برجسته تر به نظر می رسد.

برای رفع این مشکل می توان سینوس ها را عمل جراحی کرد یا اینکه با تزریق ماده پرکننده مانند چربی عدم تقارن پیشانی را برطرف کرد.

عدم تقارن ابروها:

عدم تقارن ابروها به دلیل بالا و پایین بودن ابروهاست. امکان دارد یکی از ابروها به طور مادرزادی از ابروی دیگر بالاتر باشد. عضله کنترل کننده ابرو در ناحیه پیشانی است.

اگر این عضله پهن پیشانی ضعیف باشد باعث می شود که عدم تقارن در ابروها به وجود بیاید. برای اصلاح عدم تقارن ابروها از تزریق بوتاکس استفاده می شود.

بیشتر بودن میزان چربی در یک قسمت ابرو نیز ممکن است عاملی برای بالا بودن آن ابرو شود. در این صورت می توان با تزریق چربی در ابروی طرف مقابل آن را اصلاح کرد.

عدم تقارن چشم ها:

اگر حفره یا حدقه چشم؛ یعنی حفره استخوانی چشم بزرگ یا کوچک باشد، باعث عدم تقارن چشم ها می شود. در این صورت نیز می توان با عمل جراحی اندازه دو چشم را یکسان کرد اما اگر شکل و اندازه بافت نرم چشم متفاوت باشد، نمی توان کاری کرد. در واقع هنوز راه درمانی برای ترمیم و اصلاح اندازه بافت نرم چشم وجود ندارد.

عدم تقارن گوش ها:

عدم تقارن در گوش ها بسیار شایع است. در واقع رشد اندام های غضروفی هیچ وقت یکسان نیست، به همین دلیل اندازه و شکل  درصد موارد متفاوت است. خوشبختانه این عدم تقارن چندان 90 گوش ها در واضح نیست.

اگر اندازه گوش ها یکسان باشد زاویه آنها نسبت به هم متفاوت است. اصلاح اندازه گوش ها و ترمیم زاویه آنها نسبت به سر ساده است. می توان با تزریق غضروف یا با بخیه این عدم تقارن را اصلاح کرد.

عدم تقارن گونه ها و عضلات صورت:

عدم تقارن گونه ها نیز ممکن است ناشی از مشکلات دندانی باشد. وقتی غذا با یک طرف دهان بیشتر جویده می شود روی گونه ها نیز تاثیر می گذارد. در این صورت یکی از گونه ها رشد بیشتری می کند.

برای اصلاح این مشکل می توان از پروتز گونه یا تزریق چربی استفاده کرد. امروز عمل استخوان گونه چندان شایع نیست. در گذشته استخوان گونه شکسته شده سپس با پیچ پلاستیکی فیکس می شد اما امروز برای زیبایی بیشتر از پروتز یا تزریق چربی استفاده می شود.

عدم تقارن فک:

همان طور که گفته شد فک بیشتر از اعضای دیگر صورت در معرض انحراف و عدم تقارن قرار دارد. برای اصلاح مشکلات فک اولین اقدام مراجعه به دندانپزشک و بررسی وضعیت دندان هاست.

بهترین سن برای اصلاح مشکلات فک در سنین رشد یعنی ۱۲ تا ۱۸ سالگی سالگی است. در این سنین می توان بدون نیاز به جراحی و با ارتودنسی این مشکلات را برطرف کرد اما بعد از ۱۸ سالگی نمی توان از ارتودنسی انتظار زیادی برای اصلاح انحراف فک داشت و باید از روش جراحی استفاده کرد. معیار پزشکی این است که قوس دندان های فک بالا با فاصله چند میلی متری روی قوس دندان های فک پایین بنشیند.