79
محل تبلیغ شما
79
محل تبلیغ شما

هدیه خداوند برای بندگان ویژه اش

هدیه خداوند برای بندگان ویژه اش

وقتی کسی را می بینیم که در علوم مختلف صاحب نظر است خوب صحبت می کند و برای هر سوالی جوابی دارد می خواهیم او را توصیف کنیم می گوییم فلانی “حکیم” است، اما این حکیم بودن چه معنایی دارد؟ و حکمت چیست که اشخاص فاضل آن را دارند؟

واژه «حکمت» در لغت، از ریشه «حُکم» گرفته شده است و «حُکم» به معناى «منع» است؛ زیرا حُکم و داورىِ عادلانه، مانع ظلم مى شود. دهنه اسب و دیگر چارپایان نیز «حَکَمه» نامیده مى شود؛ چرا که مهارکننده حیوان است و علم، «حکمت» نامیده شده است؛ چرا که ازجهلِ عالِم، جلوگیرى مى کند. همچنین بر هر چیز نفوذ ناپذیرى، صفت «مُحکَم» اطلاق مى گردد.(ر.ک: معجم مقاییس اللّغه : مادّه حکم)

حکمت در قرآن

حکمت در زبان قرآن عبارت است از علم و معرفت داشتن به مجموعه اصولى که موافق با فطرت انسانى و مطابق با واقع هستند. اما حکمتى که در علوم بشرى از آن یاد مى‏ شود در مقابل علوم تجربى به کار رفته و بیشتر مباحث نظرى و عقلى صرف را شامل مى ‏شود.

از این‏ رو به نظر مى‏ رسد شباهت این دو فقط در عقلى و نظرى بودن باشد و لکن در دو جهت تفاوت دارند: یکى این که تمامى حکمت قرآن موافق با مقتضاى فطرت است و دیگر این که با واقع مطابقت دارد. (ترجمه المیزان، ج ۱، ص)۵۴۳).
در کافی از حضرت صادق (علیه السلام) روایتی در ذیل آیه ۲۶۹ بقره «یُوتِی الْحِکْمَهَ مَن یَشَاء وَمَن یُوْتَ الْحِکْمَهَ فَقَدْ أُوتِیَ خَیْرًا کَثِیرًا وَمَا یَذَّکَّرُ إِلاَّ أُوْلُواْ الأَلْبَابِ» نقل شده که حضرت فرمود: مراد از حکمت در این آیه اطاعت خداوند و معرفت و شناختن امام است و این روایت را عیاشی در تفسیر خود و برقی در محاسن ذکر نموده اند و نیز به نقل دیگری از امام صادق (علیه السلام) آمده است که حضرت فرمود: حکمت، روشنی و چراغ معرفت است و سبب پرهیزگاری است و نتیجه درستی است و اگر بگوییم خداوند نعمتی بزرگ تر و بهتر و بالاتر از نعمت حکمت به بندگانش عطا نفرموده همانا راست گفتیم.  
البته علم و حکمت صفت و کمالی است که خدای تعالی به هر یک از بندگانش که بخواهد عطا می نماید (یوتی الحکمه من یشاء ) ولی تلاش بنده در زمینه دستیابی به آن زمینه ساز عطای الهی است و برای دستیابی به صفت حکمت علاوه بر آشنایی با مبانی حکمت نظری، باید منازل سیر و سلوک را طی کرد که مقامات آن از یقظه و توبه شروع می شود تا به مرتبه فنا فی الله می رسد.

لقمان علیه السلام ـ در سفارش هاى خود به فرزندش ـ فرمود : فرزندم! حکمت بیاموز تا ارجمند شوى! زیرا که حکمت، به دین رهنمون مى شود و بنده را بر آزاده شرافت مى بخشد و تهیدست را از ثروتمند بالاتر برد و کوچک را از بزرگ پیش مى اندازد

ارزش حکمت در روایات:
الإمامُ علیٌّ علیه السلام: الحِکمَهُ ضَالّهُ المومنِ ، فاطْلُبوها و لَو عندَ المُشرِکِ تکونوا أحَقَّ بها و أهلَها.( الأمالی للطوسی: ۶۲۵/۱۲۹۰)؛حکمت، گمشده مومن است؛ پس آن را بجویید گرچه نزد مشرک باشد زیرا که شما بدان سزاوارتر و شایسته ترید.

لقمان علیه السلام ـ در سفارش هاى خود به فرزندش ـ فرمود: فرزندم! حکمت بیاموز تا ارجمند شوى! زیرا که حکمت، به دین رهنمون مى شود و بنده را بر آزاده شرافت مى بخشد و تهیدست را از ثروتمند بالاتر برد و کوچک را از بزرگ پیش مى اندازد. (بحار الأنوار : ۱۳/۴۳۲/۲۴)

تفسیر حکمت چیست؟

امام على علیه السلام فرمود: مِن الحِکمَهِ أنْ لا تُنازِعَ مَن فَوقَکَ، و لا تَسْتـذِلَّ مَـن دُونَـکَ، و لا تَتَعاطـى ما لیسَ فی قُدْرَتِکَ، و لا یُخالِفَ لِسانُکَ قَلبَکَ، و لا قَولُکَ فِعلَک، و لا تَتَکلّمَ فیما لا تَعلَمُ، و لا تَتْرُکَ الأمرَ عِندَ الإقْبالِ و تَطْلُبَهُ عِندَ الإدْبارِ.( غرر الحکم: ۹۴۵۰)؛ از حکمت است که با فرا دست خود نستیزى و در برابر فرو دست، خود را خوار نشمارى و به کارى که در توان تو نیست نپردازى و زبانت با دلت و گفتارت با کردارت ناسازگار نباشد و درباره آنچه نمى دانى سخن نگویى و وقتى کارى به تو رو مى آورد رهایش نکنى و چون از تو روى گرداند دنبالش نروى.

آنچه حکمت می آورد

در حدیث معراج آمده است: اى احمد! هرگاه بنده شکم خویش را گرسنگى دهد و زبانش را نگه دارد، حکمت را به او بیاموزم. اگر کافر باشد حکمت او دلیلى بر ضد او و وبال گردنش خواهد بود و اگر مومن باشد حکمتش براى او نور و برهان و شفا و رحمت خواهد شد. پس، آنچه را نمى دانسته است، بداند و آنچه را نمى دیده است، ببیند. نخستین چیزى که به او نشان دهم عیب هاى خود اوست، تا بدین سبب از پرداختن به عیب هاى دیگران باز ماند، و دقایق علم را به او نشان دهم، تا شیطان به وجود او راه نیابد.( بحار الأنوار: ۷۷/۲۹/۶)
سرآمد حکیمان

انبیاى الهى و اوصیاى آنان، همان کسانى هستند که به قلّه حکمت علمى، عملى و حقیقى دست یافته اند. بر این پایه، از جانب خداوند متعال، مأمور آموختن علم و حکمت به جامعه بشر شده اند.

در مورد لقمان، کسانى (مانند عکرمه) که وى را پیامبر مى دانند، بر این باورند که مقصود از حکمتى که خداوند متعال به لقمان عنایت کرد، «نبوّت» است؛ امّا افزون بر این که دلیلى بر این مدّعا وجود ندارد.

 

منبع : www.behtarina.com
مطالب مرتبط :

پاسخ دهید