پایان، یا ادامه تحریم‌های اروپا علیه روسیه؟

بین الملل > اروپا – در پی الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند و اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال کردند که از ممنوعیت سفر شماری از افراد تا مسدود کردن دارایی‌های بخش‌های اقتصادی مهم روسیه را شامل می‌شود.

محمود فاضلی:

در پی الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه در مارس سال 2014 کشورهایی همچون آمریکا، کانادا، استرالیا، نیوزیلند و همچنین اتحادیه اروپا تحریم‌هایی را علیه مسکو اعمال کردند که از ممنوعیت سفر شماری از افراد تا مسدود کردن دارایی‌های بخش‌های اقتصادی مهم روسیه را شامل می‌شود. اتحادیه اروپا نیز از این اقدام آمریکا پیروی کرد، اما گروهی  از سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا پس از چندی با تغییر موضع در این خصوص با ادامه تحریم‌های اقتصادی مخالفت کردند. روسیه نیز در پاسخ به تحریم‌های اقتصادی غرب علیه این کشور از روز هفتم ماه اوت سال 2014 با اتخاذ تدابیری تلافی جویانه واردات هرگونه مواد غذایی و محصولات کشاورزی از کشورهای تحریم کننده از جمله اعضای اتحادیه اروپا را ممنوع و همین امر در بسیاری از کشورهای عضو این اتحادیه مشکلاتی را برای کشاورزان و تولید کنندگان مواد غذایی به همراه داشت.
مجازات‌ها علیه مسکو اگرچه برای این کشور مشکلاتی درپی داشته است و به اقتصاد روسیه لطمه جدی وارد نموده، ولی فاجعه‌آمیز نیست و روسیه توانسته است آنرا تحمل کنند. در هفته‌های اخیر مخالفت‌هایی با ادامه این تحریم‌ها صورت گرفته است. گفته می‌شود هفت کشور اتحادیه اروپا همچون چک، قبرس، ایتالیا، فرانسه، مجارستان و اسلواکی قصد دارند از مساله برداشته شدن تحریم‌ها اعمال شده از سوی غرب علیه روسیه حمایت کنند. تصمیم‌گیری درباره اینکه آیا تحریم‌ها علیه روسیه لغو و یا تمدید شود در ماه مارس انجام خواهد شد. به گفته نماینده دائم روسیه در اتحادیه اروپا، به محض آنکه اتحادیه اروپا تحریم‌های خود را علیه روسیه لغو کند، مسکو نیز از تحریم خود در خصوص واردات محصولات غذایی از اروپا صرف‌نظر خواهد کرد. از دیدگاه وی، تدابیر متقابل روسیه ابدی نیستند. زمانی که اتحادیه اروپا تحریم‌های خود را لغو کند، ما نیز فورا تحریم‌های خود را علیه آنها کنار خواهیم گذاشت.
«آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان در جریان نشست داووس از تمایل کشورش برای تعامل میان اتحادیه اروپا و اتحادیه اوراسیایی درباره امکان همکاری در چارچوبی اقتصادی را به عنوان موضوعی مطرح کرد که می‌توان آن را بررسی کرد. این اقدام می‌تواند در راستای تحقق صلح میان روسیه و اروپایی‌ها موثر باشد. «زیگمار گابریل» وزیر اقتصاد در این راستا مذاکراتی را پیگیری می‌کند که بنابر آن مشخص شود که پس از پایان درگیری ها در اوکراین، چه پیشنهاداتی را می‌توان به روسیه داد. گام بعدی مذاکره درباره منطقه آزاد تجاری خواهد بود. ما باید راهی برای خروج از این وضعیت پیشنهاد دهیم».
وزیر اقتصاد آلمان نیز اعلام کرده است رهبران اروپایی می‌توانند بعد از پایان درگیریها در شرق اوکراین، بر سر ایجاد منطقه تجارت آزاد با روسیه وارد مذاکره شوند. گام بعدی در اروپا ممکن است مذاکره با روسیه برای ایجاد منطقه تجارت آزاد باشد البته در صورتی که روسیه به تعهدات خود در توافقنامه مینسک پایبند باشد. آلمان به دنبال کاهش تحریم‌ها علیه روسیه است اما روسیه نیز باید ابتدا به تعهدات خود در چارچوب توافقنامه مینسک برای پایان دادن به درگیریها در شرق اوکراین عمل کند. در گام بعدی درباره چگونگی این مشارکت بین طرفین بحث خواهد شد اما این فقط در چارچوب عمل به پروتکل‌های توافقنامه مینسک امکان پذیر خواهد بود.
نخست وزیر فنلاند نیز در نشست اقتصادی داووس اعلام داشت روند منفی اقتصاد روسیه و افت شاخص‌های اصلی این کشور خواسته اتحادیه اروپا و به ویژه فنلاند نیست و این روسیه است که می‌تواند این روند را متوقف کند. رکود کنونی اقتصاد روسیه به دلیل تحریم‌ها نیست بلکه به این دلیل است که این کشور پس از جنگ سرد نتوانست با مدرنیته همگام شود و هنوز هم بودجه خود را بر اساس درآمد حامل‌های انرژی و گاز تنظیم می‌کند. ما برای امنیت و اقتصادمان مایلیم که شرایط به حال عادی باز گردد اما تنها راه برای برون رفت از این شرایط، تنها به عهده خود روسیه است. ما تمایل داریم تا بحران اوکراین حل شود اما توپ اکنون در زمین روسیه است. اگر روسیه توافق مینسک را به طور کامل اجرا نکند فکر نمی‌کنم ما قادر باشیم این مشکل را در آینده نزدیک حل کنیم».
اما «باب دادلی» مدیرعامل شرکت نفتی «بی پی» درجدیدترین موضع گیری خود در حاشیه نشست اقتصادی «داووس» سوییس تاکید کرده است که این شرکت حتی با وجود تحریم‌ها علیه روسیه قصد کاهش سرمایه‌گذاری‌های خود را در روسیه ندارد. این شرکت حتی با وجود تحریم‌ها علیه روسیه به سرمایه‌گذاریهای خود در این کشور پایبند است و قصد کاهش سهم خود را در «روسنفت- شرکت نفت وگاز روسیه» ندارد. ما قطعا سرمایه‌گذاری‌های خود را در روسیه حفظ می‌کنیم و به همکاری با «روسنفت» نیز ادامه می‌دهیم. ما همواره در چارچوب تحریم‌ها به فعالیت‌های خود ادامه داده‌ایم اما این مسئله آسیبی به همکاری ما با روسنفت در تعدادی از پروژه‌های مشترک نمی‌زند و مشکلی نیز برای نقش من در هیئت مدیره این شرکت روسی ایجاد نمی‌کند.
سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز تاکید دارد که روسیه بدون لغو تحریم‌های اعمال شده از سوی غرب علیه این کشور، محدودیت‌هایی را که در مورد اتحادیه اروپا اعمال کرده است، لغو نمی‌کند. نزدیک به نیمی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا از موضوع لغو تحریم‌ها علیه روسیه که به سبب بحران اوکراین اعمال شده، حمایت می‌کنند. روسیه از مذاکرات با شرکای غربی خودداری نمی‌کند اما گفتگوها در مورد لغو تحریم‌ها در شرایط برابر باید انجام گیرد. اگر اتحادیه اروپا می‌خواهد با حفظ تحریم‌ها در مورد روسیه، ما را از تدابیری که برای دفاع از تولیدکنندگان محصولات کشاورزی اتخاذ کرده‌ایم، منصرف کند اروپا مطمئن باشد بطور یکجانبه اقدام نخواهیم کرد. اتحادیه اروپا تحریم‌ها در مورد روسیه را با پیروی از آمریکا و بدون توجه به منافع کشورهای اروپایی گرفته و در حال حاضر هم در حل مسایل به وجود آمده با مشکل برخورد کرده است».
‌ «ایگور شووالف» معاون اول نخست وزیر روسیه نیز در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داووس رسما به مشکلات اقتصادی روسیه اشاره و تاکید کرده است«روسیه هزینه‌های غیرضروری خود را به دلیل افت قیمت‌های جهانی نفت،‌ کاهش می‌دهد و این کار را در سال جاری جدید نیز ادامه خواهیم داد. ما می‌توانیم بودجه خود را با هر شرایط قیمتی نفت متعادل کنیم و برخی پروژه‌های سرمایه‌گذاری خود را نیز کاهش داده و از یارانه‌های غیر ضروری را نیز خواهیم کاست. روسیه در آینده نزدیک دچار مشکلی نخواهد شد و چنین خطری وجود ندارد. ما احتمال نمی‌دهیم که شاهد اعتراضات گسترده باشیم. ما ابزارها و درآمدهایی داریم که با استفاده از آنها می‌توانیم از ثبات اجتماعی اطمینان حاصل کنیم.
نرخ بیکاری در روسیه هم‌اکنون پنج درصد است که در مقایسه با سایر کشورها رقم کمی محسوب می‌شود. اقتصاد روسیه باید خود را برای افزایش بیکاری آماده کند. یکی از اهداف برنامه دولت برای مبارزه با بحران، کمک به شهروندان عادی و کارفرمایان برای درک واقعیت‌های جدید است. روسیه در شرایط بسیار دشواری قرار دارد و وضعیت اقتصادی آن خوب نیست. ممکن است اوضاع بدتر شود یا به عکس، مانند سال 2009 قیمت کالاهای صادراتی روسیه بالا رود،‌ اما این موضوع، مشکلات ساختاری عمیق اقتصادی را نفی نمی‌کند. برای این که اقتصاد توسعه یابد،‌ سرمایه گذاری لازم است، اما هم اکنون جذب سرمایه به دلیل عوامل ژئوپلتیک مشکل است. روسیه باید خود را برای سناریوی تحریم‌های بلندمدت خارجی آماده کنند. روسیه باید خود را برای بدترین سناریو آماده کند.
الکسی رپیک رئیس سازمان غیردولتی اقتصاد روسیه که در مجمع اقتصاد جهانی در داووس حضور داشت نیز ادعا کرده است شرکت‌های غربی از تحریم‌هایی که توسط آمریکا و اتحادیه اروپا در رابطه با بحران اوکراین بر ضد روسیه تصویب شده است، انتقاد می‌کنند چرا که این تحریم‌ها آنها را از قراردادهای پرسودی محروم کرده است. به گفته وی همکاران اروپایی و آمریکایی ما نمی‌توانند نارضایتی خود را از تحریم‌هایی که کشورهایشان بر ضد روسیه وضع کرده‌اند، پنهان کنند. در تمام نشست‌ها و سمینارهایی که برگزار می‌شود، روسای شرکت‌ها و کارفرمایان غربی تاکید می کنند تدابیر تنبیهی که آمریکا و اروپا بر ضد شرکت‌های غربی فعال در روسیه وضع کرده‌اند، آنها را از قراردادهای پرسودی محروم ساخته است.

49261