87

علت بیماری یبوست

ابتلا به یبوست دلایل مختلفی دارد که از آن جمله می‌توان به رژیم غذایی نامناسب، عادت‌های روده‌ای آسیب زننده یا مشکل در دفع مدفوع، خواه فیزیکی یا عملکردی خواه خودخواسته، اشاره کرد. رایج‌ترین علت یبوست عبارت‌اند از:

  • رژیم غذایی نامناسب: خوردن غذاهای سرشار از چربی‌های حیوانی (فراورده‌های لبنی، گوشت و تخم مرغ) یا شکر تصفیه شده و دارای فیبر اندک (غلات، میوه و سبزی).
  • مصرف اندک مایعات: ننوشیدن آب کافی باعث خشک و سفت شدن مدفوع می‌شود. مایعات در روده جذب می‌شوند و چنانچه شخصی آب کافی نیاشامد، احتمالاً آب به میزانی به روده نمی‌رسد که مدفوع نرم بماند و یبوست رخ می دهد.
  • کافئین و الکل: این مواد مدر هستند و تا حدی به دلیل افزایش جذب آب از روده باعث از دست رفتن آب بدن می‌شوند. کاهش آب بدن نیز به نوبه خود به یبوست یعنی حالتی می‌انجامد که مایع کافی در مدفوع وجود ندارد.
  • عادت‌های بد روده: به تأخیر انداختن عمل دفع می‌تواند آغازگر دوره بیماری باشد و عوارضی را بوجود آورد که در زیر ذکر شده است:
  1. پس از یک دوره زمانی، بیمار دیگر احساس دفع نمی‌کند.
  2. در نتیجه یبوست پیشرونده ایجاد می‌شود. برای مثال برخی اشخاص تمایلی به استفاده از سرویس‌های بهداشتی عمومی ندارند یا عمل دفع را به دلیل مشغله زیاد به تأخیر می‌اندازند.
  • دارو: داروهای بسیاری باعث بروز یبوست می‌شوند.
  1. آنتی اسیدهای حاوی هیدرواکسید آلومینیوم (آلترناژل، کپسول آلومینیوم، قرص آلمومینیوم، امفوژل و…) و کربنات کلسیم (رولاید، مالوکس و…)
  2. داروهای ضد گرفتگی (ضد اسپاسم)
  3. ضد افسردگی‌ها
  4. قرص آهن
  5. داروهای ضد تشنج
  6. مدرها (به دلیل داشتن تأثیری مانند کافئین و الکل)
  • سفر: تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف مایعات و خوردن غذاهای آماده به منجر به یبوست مزمن می شود.
  • سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS، اسپاسم روده بزرگ): بیمار مبتلا به این اختلال، به دلیل تغییر عملکرد روده، از درد شکمی ناشی از انقباض روده، وجود گاز زیاد در روده، نفخ، یبوست شدید و گاهی اوقات اسهال رنج می‌برد.
  • سوءمصرف ملین‌ها (ضد یبوست‌ها): زیاده‌روی در مصرف ملین‌ها به تدریج باعث وابستگی به این داروها می‌شود و باعث عوارضی از قبل زیر می شود:
  1. بیمار در نهایت مجبور می‌شود تا برای انجام عمل دفع میزان ملین را افزایش دهد.
  2. روده در بعضی موارد واکنشی به ملین نشان نمی‌دهد و بیمار حتی علی‌رغم مصرف دارو نمی‌تواند عمل دفع را انجام دهد.
  • بارداری: یبوست در بارداری یکی از عوارض متداول حاملگی و ناشی از عامل‌های متعدد است. بعضی از عوارض اشاره شده در زیر باعث بروز درد شدید هنگام خروج مدفوع می‌شوند و در پی‌آمد آن، اسپاسم واکنشی عضله اسفنکتر مقعدی رخ می‌دهد. این اسپاسم عمل دفع را به تأخیر می‌اندازد و در واکنشی طبیعی به منظور جلوگیری از بروز درد در مقعد تمایل به گشودن روده کاهش می‌یابد از جمله عوامل این درد می توان به موارد زیر اشاره کرد:
  1. وارد شدن فشار مکانیکی روی روده توسط رحم سنگین
  2. تغییرهای هورمونی در طول بارداری
  3. تغییر رژیم غذایی
  4. شقاق مقعد (شکاف در ناحیه مقعد)
  5. هموروئید دردناک (بواسیر)
  6. تنگ شدن مقعد
  • مشکلات مکانیکی مقعد و راست روده: که در آن، راست روده از مقعد (پرولاپس یا افتادگی رکتوم یا بخش تحتانی روده بزرگ) یا درون مهبل خارج می‌شود.
  • آسیب دیدن عصب‌های داخل روده:از جمله اینم آسیب ها می توان اشاره کرد به تومورهای نخاعی، ام.اس. یا صدمه دیدن نخاع به دلیل ایجاد تداخل در عملکرد عصب‌های موجود در روده.
  • بیماری‌های بافت همبند: عارضه‌هایی مانند لوپوس و اسکلرودرمی باعث بروز یبوست می شود.
  • عملکرد نامناسب غده تیروئید: کاهش تولید تیروکسین، هورمون ترشح شده توسط غده تیروئید، کم‌کاری تیروئید نیز از علل بروز یبوست به شمار می‌رود.
  • مسمومیت با سرب: دیگر اختلال‌های مربوط به سوخت و ساز بدن
  • سن: سالمندان به دلایل زیر بیشتر مستعد ابتلا به یبوست هستند:
  1. رژیم غذایی نامناسب و کاهش جذب مایعات
  2. فعالیت جسمی کم
  3. اثرهای جانبی داروهای تجویزی مورد مصرف برای عارضه‌های دیگر
  4. عادت‌های بد روده‌ای
  5. استراحت مطلق (خوابیدن در تخت) طولانی مدت برای مثال پس از تصادف کردن یا در طول بیماری
  6. مصرف بیش از اندازه ملین‌ها

  راه های درمان طبیعی یبوست

        اگر به تعداد دفعاتی که غذایی می‌خورید، تخلیه روده ندارید یا اگر اجابت مزاج دشوار دارید، دچار یبوست هستید:

  •  رژیم غذایی بر پایه کربوهیدارت به همراه انواع شبزی و مسوه، مطمئن ترین درمان یبوست است.
  •  مصرف آلو(150 گرم در روز) می‌تواند با افزایش تغییرات در فعالیت قسمت های پایینی روده، کمک کند.
  •  مصرف سبوس در روز مفید است.
  •  مصرف حبوبات (حاوی انواع فیبرها به خصوص فیبرهای جاذب آب ، یعنی سلولز و همی سلولز) می‌تواند مفید باشد.
  •   نوشیدن روزانه آب به خصوص در افراد با مزاج خشک(سوداوی و صفراوی)، در هنگام تشنگی ضروری است.
  •  تحرّک بیشتر و خواب کمتری داشته باشید.
  •  مصرف برنج، ماست، سیب‌زمینی، نان ساندویچی، نان بربری و میوه‌های نارس را کاهش دهید.
  •  استنشاق رایحه گیاهانی نظیر ریحان، بابونه، گشنیز، زنجبیل، اسطوخدوس، لیمو، پرتقال، رز و رزماری می تواند در درمان یبوست بسیار مؤثر باشد.
  •  تخلیۀ روده بزرگ را به هیچ وجه به تأخیر نیاندازید.
  •  مدت طولانی در دستشویی طولانی ننشینید.
  •  غذا را زیاد بجوید.
  •   فقط نان سبوس‌دار بخورید.
  •  خوراکی‌های ملین مثل زیتون و انجیر زیاد میل کنید.
  •  میوه زیاد میل کنید. مثل گلابی، سیب زرد، لیمو شیرین، گیلاس، انجیر، انگور، هلو، شفتالو و خربزه  نوشابه نخورید.

  در صورتی که پس از رعایت موارد فوق بهبودی حاصل نشد، از داروهای ذیل به طور موقت (مثلاً یک هفته) استفاده کنید.

  1.        بارهنگ (حتی برای شیرخواران و کودکان): یک قاشق چای خوری بارهنگ را در یک استگان آب بجوشانید و آن را با کمی شکر   شیرین کنید، صبح و ظهر و شب مقداری از ان را به کودک بدهید. (شیرخوار، نصف قاشق چای خوری و کودکان بزرگ‌تر 12 قاشق چای‌خوری)
  2.    ترنجبین (اطفال و افراد بالغ): برای افراد بالغ 140-35 گرم و برای کودکان و شیرخواران 2-1 قاشق مرباخوری در آب جوش بریزید و حل کنید. این محلول را پس از صاف کردن، هر روز صبح ناشتا از آن بنوشید.
  3.    بنفشه معطّر (مسهل اطفال): 10-6 گرم دانه بنفشه را در یک استکان آب برای چند ساعت بخیسانید و به کودک بدهید. برای افراد بالغ 15-12 گرم مصرف شود.
  4.   روغن زیتون: افراد بالغ 2-1 قاشق غذاخوری و کودکان 2-1 قاشق چای‌خوری، روزانه سه نوبت
  5.   عناب(درمان یبوست مزمن): یک لیوان عناب را در یک لیوان آب بحوشانید تا نرم شود، سپس هسته‌های آن را جدا و صبح ناشتا میل  کنید.
  6.   فلوس: 60-30 گرم مغز فلوس را در یک لیوان آب بجوشانید و صبح ناشتا میل نمائید.
  7.  تخم کتان: 5-5/2 گرم بذر کتان را در یک لیوان آب جوش دم کرده روزانه 3 نوبت هر نوبت یک استکان میل کنید.
  8.   تره: 3-2 قاشق چای خوری پودر بذر تره در روز میل کنید.(بعد از هر غذا)
  9.   آلوئه‌ورا : آب این گیاه ماده ای دارد که با تحریک روده‌ها، از یبوست جلوگیری می‌کند.

غذاهای مفید جهت رفع یبوست

اسفیدباج غذایی که در تهیه آن گوشت گوسفند یا گوشت جوجه مرغ و سبزی هایی مانند کدو، هویج، اسفناج، تره، جعفری و حبوباتی مانند ماش، نخود و جو یا برنج به کار رفته باشد. این غذا بسیار سهل الهضم بوده و اخلاط مناسبی را در بدن تولید می کند.

آبگوشت گوشت خروس که در تهیه آن روغن بادام نیز به کار برده باشند.

نخودآب غذایی است که برای کسانی که دچار ضعف روده هستند و یبوستشان به دلیل ضعف روده هاست که این غذا با نخود، گوشت مرغ یا گوسفند همراه با ادویه هایی مانند دارچین و زعفران و روغن زیتون طبخ می شود؛ لازم به ذکر است که نخود ملین و بسیار مقوی است، حرارت غریزی را تقویت می کند، همچنین بدن را از مواد زائد پاکسازی می کند و خون صالح در بدن می سازد، دارچین نیز لطیف کننده غذاست و بادها را از بین می برد همچنین مقوی معده است، روغن زیتون نیز مسهل بوده و دل دردها را برطرف می کند.

آشی که در تهیه آن از نخود، ماش و روغن بادام استفاده شده باشد. ماش از بهترین نوع حبوبات است که نفخ کمتری دارد، خون صالحی در بدن تولید می کند و بسیار مقوی است.

افرادی که بر اثر یبوست دچار بواسیر شدند بهتر است که خاگینه تره مصرف کنند. تره ملین است و از خونریزی  بواسیر جلوگیری می کند.

سوپی که در تهیه آن از هویج، سبوس گندم، جو و سبزی جات به کار رفته باشد؛ هویج مقوی معده و ملین است همچنین سبوس گندم روده ها را تحریک و آماده دفع می کند.

آشی که در تهیه آن از جعفری، برنج و تره استفاده شده باشد. همچنین، یک ربع قبل از خاموش کردن آش حدود 2 قاشق غذاخوری گل سرخ کاشان آسیاب شده داخل آش ریخته شود. جعفری نیز رفع کننده نفخ و دل درد است.

خورشت کرفس و خورشت آلو برای مبتلایان به یبوست مفید است.

درمان دارویی یبوست

  • پودر پسیلیوم ساده ترین و کم عاضه ترین داروی رفع یبوست است که به صورت فیبر عمل کرده و می تواند در دوره بارداری نیز استفاده شود.
  • دسته دوم داروهایی هستند که با خاصیت اسمزی باعث نشت آب به روده می شوند، مثل شربت منیزیم و لاکتولوز.
  •  دسته سوم داروهای محرک روده مثل برگ سنا، بیزاکودیل و روغن کرچک است. این داروها بهتر است در خط آخر درمان یبوست مصرف شوند.

 

مطالب مرتبط :

پاسخ دهید