خود مراقبتی بعد از زایمان

خود مراقبتی بعد از زایمان

نمی توان گفت پس از به دنیا آمدن نوزاد، زندگی جسمی و روانی مادر به روال قبل از بارداری برمی گردد و نیازمند مراقبت های خاص نیست؛ درواقع باید توجه داشت «دوران بعد از بارداری» به همان اندازه دوران بارداری دارای اهمیت است.

هنگامی که نوزاد چشم به این جهان می گشاید برای ادامه حیات به یک مادر سالم نیاز دارد نه مادری که نه می تواند درست راه برود، نه شیره وجودش برای نوزاد کافی است و نه دل و دماغ مهر ورزیدن دارد.

دوران بعد از از زایمان از زمان خاتمه زایمان شروع می شود و تا زمانی که تغییرات ایجاد شده در بدن در اثر حاملگی به فرم قبلی خود بر می گردد، ادامه می یابد.

این زمان به طور معمول حدود 40 روز طول می‌کشد که توجه به نکات بهداشتی برای سلامت جسم و روان در این ۴۰ روز اهمیت بیشتری دارد.

در ادامه گفت وگوی دانشنامه پزشکی به نقل از خبرنگار مجله «بهداشت زنان» با دکتر «ناهیدخداکرمی»، رییس انجمن مامایی ایران را بخوانید که درمورد مراقبت های دوران بعد از بارداری و نکاتی را که مادران باید در این دوران رعایت کنند سخن گفته است.

اندام بهتر با تغذیه نوزاد با شیر مادر

رییس انجمن مامایی ایران با بیان اینکه به 40 روز پس از زایمان  «دوران بعد از زایمان» گفته می شود، می گوید:

خانمهایی که به طور طبیعی زایمان می‌کنند 40 ساعت و خانم هایی که به صورت سزارین زایمان می کنند، معمولا دو روز در بیمارستان می مانند و بعد وارد منزل می شوند بنابراین باید با اصول خودمراقبتی آشنا باشند.

دکتر خداکرمی بر اهمیت دو مساله تاکید می کند و توضیح می دهد: رعایت دو نکته در دوران بعد از بارداری اهمیت ویژه ای دارد؛ نکته اول بازگشت بدن به وضعیت قبل از بارداری است.

باید توجه داشت در دوران بارداری مادر دچار افزایش وزن، افزایش حجم خون، بزرگ شدن رحم و… می شود که بازگشت بدن به حالت طبیعی بسیار مهم است. نکته دوم هم تغذیه نوزاد با شیر مادر است.

وی به ارتباط نکته اول و نکته دوم اشاره می کند و می گوید: مادرانی که نوزادانشان را با شیر خود تغذیه کنند، بدنشان زودتر به حالت طبیعی برگشته و اندام بهتری دارند، زیرا مکیدن پستان توسط نوزاد باعث ترشح هورمون هایی در بدن مادر می شود که ضمن برمی گردد و ارتباط عاطفی مطلوب، باعث جمع شدن رحم و تسریع در برگشت وضعیت رحم به قبل از بارداری و کوچک تر شدن شکم مادر می شود.

همچنین مادرانی که به صورت طبیعی زایمان می کنند، دارای شیردهی موفق تری نیز هستند زیرا بدن خود به خود شیر تولید می کند. اما معمولا مادرانی که به صورت سزارین زایمان می کنند برای شیردهی دچار مشکلی مانند محبوس شدن شیر در سینه هستند که این مشکل با دوشیدن شیر یا مک زدن نوزاد برطرف می شود البته اگر استخراج شیر با درد و خونریزی همراه بود، مادر حتما باید به پزشک مراجعه کند.

تب و «لرز شیر» نکته  دیگری است که دکتر خداکرمی به اشاره می کند و توضیح می دهد: ممکن است مادر در روز سوم یا چهارم بعد از زایمان دچار تب و لرز شوند که به آن «تب و لرز شیر» گفته می‌شود و مدت زمان این تب و لرز ۲۴  ساعت بیشتر نیست و درجه آن از ۳۸ درجه بالاتر نمی رود اما چنانچه مدت آن بیشتر طول کشید، حتما باید به پزشک مراجعه کرد زیرا ممکن است نشانه عفونت باشد مخصوصا در مادرانی که به صورت سزارین زایمان کرده اند.

به علائم هشدار دهند توجه کنید

رییس انجمن مامایی ایران به وجود علایم هشدار اشاره و تاکید می کند: یک سری علائم هشداردهنده وجود دارد و خانمی که به تازگی زایمان کرده باید با آنها آشنا باشد تا درصورت بروز هر کدام از آنها به پزشک خود مراجعه کند.  لرز و دل درد مداوم از جمله علائمی ترشحات بدبو، تب و است که مادر باید بعد از بروز هرکدام به دکتر خود مراجعه کند.

به مادران «انگ دیوانگی» نزنید

افسردگی و اندوه بعد از زایمان، تجربه ناخوشایندی است که به گفته دکتر خداکرمی، ۸۰ درصد خانم‌ها در سه روز اول بعد از زایمان آن را تجربه می کنند.

علل این افت خلقی، سختی های هنگام زایمان به خصوص زایمان سزارین، استرس دوران بارداری و… است که با علائمی مانند گریه کردن، غمگینی و ناراحتی خود را نشان می دهد٬ البته این علائم بین ۶ تا ۲۴ ساعت به طول می‌انجامد و خانواده و مخصوصا همسر خانم باید آگاه باشند که این امر

یک امر طبیعی است و نحوه رفتار مناسب با وی را بدانند. رییس انجمن مامایی ایران ادامه می دهد: اگر این اختلال خلق ادامه پیدا کرد و خانم همواره در حال گریه کردن، بی توجهی  به اطراف خود و نوزاد و دچار اختلال خواب بود، احتمال اینکه دچار افسردگی بعد از زایمان شده باشد وجود دارد.

خانم در این شرایط باید حتما تحت نظر روانشناس متخصص قرار بگیرد. همچنین رفتار خانواده و به خصوص همسر خانم بسیار تاثیرگذار است. نباید به خانم انگ دیوانه شدن زده شود بلکه باید کمک کرد به حالت قبل برگردد.

کدام نکات بهداشتی باید رعایت شود؟

این پزشک زنان همچنین درباره بهداشت بعد از زایماننیز میگوید خانم‌ها تا ۴۰ روز بعد از زایمان دچار خونریزی یا ترشح هستند که برای رعایت بهداشت و جلوگیری از هرگونه عفونت باید حتما از نواربهداشتی استفاده کنند.

همچنین استحمام روزانه یا یک روز در میان از سه روز بعد از زایمان منعی ندارد.

همچنین همه مادران چه آنهایی که به صورت طبیعی زایمان کرده اند و چه سزارین، باید برای جلوگیری از تعرق از لباس نخی استفاده کنند.

مادران غذاهای بدبو نخورند

رییس انجمن مامایی ایران درمورد تغذیه در دوران شیردهی و بعد از بارداری توضیح می دهد: مادر پس از زایمان می تواند هرچه می خواهد میل کند اما باید از خوردن غذایی که باعث بروز نفخ می شود خودداری شود.

همچنین توصیه می شود برای اینکه طعم شیر تغییر نکند از مصرف غذاهای بد بو مانند سیر، پیاز، تره و… خودداری شود.

البته رژیم غذایی مادران شیرده بعد از زایمان در مقایسه با غذای زنان باردار نیاز به کالری و پروتئین بیشتری دارد زیرا باید پروتئین، کلسیم و سایر موادی که مادر دراثر شیردهی از دست می دهد تامین شود.

سزارین و مراقبت های پس از آن

رییس انجمن مامایی ایران  درمورد خانم هایی که به صورت سزارین زایمان می کنند نیز می گوید: خانم هایی که به صورت سزارین زایمان می کنند هنگام جراحی خون بیشتری را از دست می دهند و مشکلاتی مانند افسردگی، عفونت و… در آنها شایع تر است بنابراین باید دقت بیشتری به خرج دهند و درصورت بروز هرگونه قرمزی در بخیه ها به پزشک مراجعه کنند.

خانم ها باید دقت کنند نیازی به پوشش و بستن زخم ها وجود ندارد و آنها هم می توانند از روز سوم به بعد استحمام کنند البته باید توجه داشت خانم هایی که به صورت سزارین زایمان می کنند بیشتر در معرض عفونت قرار دارند بنابراین اگر تب و لرز و نفخ شکم آنها بیشتر از حد معمول به طول انجامید باید به پزشک مراجعه کنند.

همچنین به گفته این متخصص زنان، احتمال احتباس ادرار در مثانه و مشکل در دفع گاز معده و مدفوع در این خانم ها بیشتر است. اگر امکان دفع ادرار بیشتر از دو ساعت و دفع مدفوع بیشتر از ۲۴ ساعت وجود نداشت، خانم باید به پزشک مراجعه کند.

سزارین مانع شیردهی مادر نیست

همانند سایر مادرانی که طبیعی زایمان کرده اند، مادرانی که سزارین کرده اند هم می توانند خودشان به فرزندشان شیر بدهند؛ مگر اینکه پزشک، این کار را منع کرده باشد. یعنی به دلایلی مادر داروی خاصی دریافت می کند که در شیر او ترشح می شود.

در این صورت هم مادر باید شیرش را بدوشد تا فرآیند تولید شیر در او متوقف نشود. اگر مانعی برای شیردهی نباشد، مادر باید از پرستار بیاموزد که چگونه در وضعیت خوابیده به پهلو به نوزاد شیر دهد.

وی در خاتمه درباره بهداشت جنسی مادر نیز توصیه می‌کند که زوجین از 21 تا 41 روز ارتباط زناشویی نداشته باشند در غیر این صورت از وسایل پیشگیری استفاده و برای فاصله گذاری مناسب بین دو حاملگی به پزک مراجعه کنند؛ البته احتمال بارداری تا شش ماه بعد از زایمان بسیار کم است اما بعد از آن احتمال بارداری مانند سابق می شود.

توصیه های طب سنتی برای زنان  تازه زا

بسیاری از زنان تازه زا فکر می کنند به صرف اینکه در خود مشکل خاصی احساس نمی کنند، می توانند بلافاصله پس از زایمان به زندگی عادی برگردند. این تصور، اشتباه است.

توصیه درمانگران طب سنتی این است که این بانوان، مثل مادران و مادربزرگ های خود تا ۱۰ روز استراحت نسبی (و نه مطلق) داشته باشند و طبق رسوم قدیم، انجام کارهای خانه را به همسر و خویشاوندان نزدیک بسپرند. این ۱۰ روز فرصت مناسبی برای بدن است تا توان از دست رفته را بازیابی و آمادگی بازگشت به زندگی عادی پیدا کند. بانوانی که زایمان سختی را تجربه کرده اند

بهتر است این مدت را چند روزی افزایش دهند. پس از این دوره استراحت هم بهتر است که تا پایان دوره نفاس، رفتار زن تازه زا مانند زمان پریود خود باشد؛ یعنی در مورد خوردن غذاهای سردی بخش احتیاط کند، از کار و فعالیت خسته کننده پرهیز کند و تا حد امکان از تماس با آب و رطوبت خودداری کند.

توصیه می‌شود مادر در طول ۱۰ روز اول زایمان از غذاهای مقوی و پر انرژی استفاده کند؛ به عنوان مثال بهتر است حداقل ۱۰ روز در وعده صبحانه، زن تازه زا از نیمرو یا خاگینه که با تخم مرغ خانگی و روغن زرد تهیه شده باشد، استفاده کند.

آب عسل فراموش نشود زیرا این معجون یکی از بهترین خوراکی ها برای بازیابی قوای جسمی، جلوگیری از کم خونی و تامین شیر کافی در مادران تازه زاست.

برای درست کردن آب عسل، یک تا یک و نیم قاشق غذاخوری عسل را در یک لیوان آب حل کنید و کمی آب لیموترش تازه به آن اضافه و جرعه جرعه میل کنید. بودن آب لیموترش در این معجون خوش طعم، از ترش شدن آن جلوگیری می کند و تا چند روز در یخچال قابل نگهداریا ست.

مصرف جوانه گندم نیز یکی از بهترین راه ها برای تنظیم کارکرد تخمدان ها و ایجاد تعادل هورمونی، افزایش شیر و جلوگیری از افسردگی پس از زایمان است.

اگر از جوانه گندم تازه استفاده می‌کنید روزی ۴-۵ قاشق غذاخوری و اگر از پودر آن استفاده می کنید روزی یک قاشق مرباخوری به هر نحو که دوست دارید مصرف کنید

و این کار را تا پایان دوران شیردهی ادامه دهید. همچنین کاچی یک غذا- داروی فوق العاده است که در فرهنگ سنتی ایران برای بازتوانی زنان تازه زا طراحی شده است.

به جهت آنکه در زندگی امروزی، عملا کاچی به فراموشی سپرده شده است، دستور تهیه آن را برایتان ذکر می کنیم.ا لبته طبیعتا در مناطق مختلفا یران، ممکن است دستورات متنوعی برای تهیه کاچی وجود داشته باشد که می توانید آنها را از بانوان قدیمی تر فامیل بیاموزید.

طرز تهیه کاچی

ابتدا آرد برنج را در یک ظرف ریخته و آن را با شعله ملایم تفت می دهیم تا از حالت سفیدی در آمده و به صورت طلایی مایل به قهوه ای در بیاید. بعد از طلایی شدن آرد، روغن حیوانی را به آن اضافه می کنیم و آرد را با شعله کم در روغن سرخ می کنیم.

بعد از سرخ شدن آرد، ادویه کاچی (زیره سیاه، زیره سبز، زنیان و بادیان(رازیانه)، هر کدام یک سیر(۷۵گرم) ۲ عدد مغز قرص کمر، ۴۰گرم ناخنک، یک قاشق غذاخوری زردچوبه، دارچین، زنجبیل و زعفران، به مقدار دلخواه) را به مقدار لازم به آرد سرخ شده اضافه می کنیم و خوب به هم می زنیم. بعد از ریختن ادویه و هم زدن آن، بلافاصله شربت قوام آمده کاچی( که شامل نبات و آب است) را به مواد اضافه می کنیم و هم زدن مواد را ادامه می دهیم تا زمانی که این کاچی قوامی پیدا کند که نه شل باشد و نه سفت؛ در واقع، کاچی باید مثل سوپ حالتی روان داشته باشد. البته اگر بتوانید شربت را با شکر سرخ یا عسل قوام بیاورید خیلی بهتر است.

پیوست

از خشک کردن لباس داخل اتاق بپرهیزید پزشکان هشدار می دهند، خشک کردن لباس های شسته شده در فضای بسته می تواند برای مبتلایان به آسم یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خطرات جدی داشته باشد.

خشک کردن لباس های خیس داخل اتاق یا قرار دادن آنها روی دستگاه های گرمایشی مثل شوفاژ می تواند سطح رطوبت را تا ۳۰ درصد افزایش دهد و فضای مناسبی را برای رشد هاگ ها فراهم سازد که برخی از این هاگ ها عامل بروز عفونت ریوی در افراد به حساب می آیند.

پرفسور «دیوید دنینگ» از مرکز ملی «آسپرژیلوزیس» در منچستر گفت: لباس های خیس حاوی مقدار قابل توجهی آب است که در صورت خشک کردن آنها در فضای اتاق، این آب بخار شده و در فضای اطراف منتشر می شود.

بیشتر افراد در برابر قارچ های تولید شده در این فضای رطوبتی ایمن هستند اما در مبتلایان به آسم این وضعیت موجب سرفه و خس خس سینه می شود.

همچنین در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند همچون مبتلایان به سرطان و ایدز، این نوع قارچ می تواند به سلامت ریه ها و سینوس ها آسیب وارد کند و موجب آسپرژیلوزیس ریوی شود. ب

ه گزارش روزنامه دیلی میل، آسپرژیلوزیس به گروهی از بیماری ها اطلاق می شود که توسط هاگ ها ایجاد می شوند. بسته به تعدادی از فاکتورها، علائم به لحاظ شدت متفاوت است و می تواند از خس خس کردن معمولی تا سرفه همراه با خلط خونی متغیر باشد.